Hoe kunnen mannen bondgenoot zijn van vrouwen en deel van de oplossing van gender-gerelateerd geweld?
De laatste weken is Nederland opgeschrikt door meerdere gevallen van femicide en (seksueel) geweld tegen vrouwen en meisjes. Gemiddeld wordt er iedere acht dagen in Nederland een vrouw vermoord. In meer dan 60% van de gevallen van vrouwenmoord is de dader de partner of ex-partner. Dit zijn geen incidenten. Het is onderdeel van een systeem waarin geweld tegen vrouwen wordt genormaliseerd, kleiner gemaakt en soms zelfs wordt beloond. Uit onderzoek blijkt dat 9 op de 10 plegers van geweld tegen vrouwen man zijn. Mannen uit alle lagen van de bevolking, met alle mogelijke culturele achtergronden en opleidingen. Maar hoewel de meeste plegers mannen zijn, zijn de meeste mannen gelukkig geen plegers. Deze mannen hebben we wél nodig om deel van de oplossing te zijn en geweld tegen vrouwen te stoppen. Door zich uit te spreken, andere mannen aan te spreken en rolmodel te zijn.
De Piramide van Geweld laat de context / cultuur zien waarin seksisme en vrouwenhaat zich manifesteren in onze samenleving. Met in de top de ultieme, meest gewelddadige afloop hiervan: femicide. Daaronder staan ernstige vormen van geweld zoals verkrachting en mishandeling. Helemaal onderin de piramide (in het fundament) zien we alledaags seksisme zoals de objectivering van vrouwen, het naroepen en nafluiten van vrouwen op straat, de seksistische leuzen in studentenverenigingen, victim blaming, de dubbele (seksuele) moraal, seksistische grappen en kleedkamerpraat. Hoewel we allemaal verontwaardigd en geschokt zijn als een vrouw wordt verkracht of vermoord, corrigeren we elkaar in veel mindere mate als het gaat om de micro-agressies in de onderste laag. Die zien we nog te vaak als onschuldig. Dit terwijl daders opgroeien in een cultuur waarin we alledaags seksisme op grote schaal tolereren, normaliseren en bagatelliseren. Een cultuur die geweld tegen vrouwen dus in feite uitlokt.
Door je uit te spreken tegen seksisme en geweld tegen vrouwen én andere mannen (vrienden, collega’s, mede-studenten, enz.) aan te spreken op seksisme en seksueel grensoverschrijdend gedrag stel je een nieuwe norm en draag je bij aan een positieve cultuurverandering.
Maar er is meer aan de hand. We moeten ook ophouden met een ‘échte man’ te willen zijn. Hier zijn namelijk allerlei stereotypen aan verbonden die een voedingsbodem zijn voor seksueel grensoverschrijdend gedrag en geweld tegen vrouwen. Voorbeelden hiervan zijn dat ‘échte mannen’ hetero zijn en dat steeds moeten bewijzen, fysieke kracht uiten, dominant zijn, veel seks hebben en ‘jagen’ op vrouwen, de baas zijn, enzovoorts. Om een ‘echte man’ te willen zijn, gaan veel mannen deze eigenschappen overdrijven en gaan waardevolle menselijke eigenschappen die we in onze cultuur als ‘vrouwelijk’ zien verloren, zoals empathie, zorgzaamheid en kwetsbaarheid. Eigenschappen die we juist nodig hebben voor een meer gelijkwaardige en minder gewelddadige wereld. In plaats van onszelf en elkaar constant af te rekenen omdat we niet ‘mans genoeg’ zijn, moeten we die onmisbare eigenschappen dus gaan stimuleren in jongens en mannen.
Hieronder een aantal concrete tips voor mannen om bondgenoot te zijn in de strijd tegen seksisme en gender-gerelateerd geweld:
- Vraag vrouwen (vriendin, zus, partner, collega, enz.) naar hun ervaringen met grensoverschrijdend gedrag en intimidatie. Luister hiernaar, probeer je in haar te verplaatsen en leer ervan.
- Praat erover met andere mannen. Doorbreek het taboe!
- Ga nooit over iemands grenzen. Nee betekent nee! En ‘géén nee’ betekent NIET ‘ja’. Wees je bewust dat iedereen eigen grenzen heeft en ga daar nooit overheen. Goede communicatie is dus belangrijk; check bij elkaar of je toestemming hebt (consent).
- Spreek je uit tegen seksistisch en grensoverschrijdend gedrag en spreek ook mannen in je omgeving (studiegenoten, vrienden, collega’s) aan als zij over de grens gaan. Verander de norm!
- Praat met mannen over gevoelens en emoties. Check regelmatig in bij elkaar: “Hoe gaat het nu écht met je?” Kwetsbaarheid is een kracht.
- Voer regelmatig gesprekken met jongens over wat ze online zien, wat toestemming (consent) betekent en hoe gezonde relaties eruitzien. Focus op gendergelijkheid en blijf weg van stereotype gendernormen. Wees kwetsbaar en laat zien dat praten over je gevoelens erg belangrijk is en ook echt bij man-zijn hoort.
- Pas je gedrag aan in de openbare ruimte. Ga nooit vlak achter iemand rennen of lopen, vooral niet in het donker. Pas je snelheid aan of steek even de straat over. Zorg dat je gezicht te zien is (zet je capuchon bijvoorbeeld af) en heb een vriendelijke blik.
- Bied vrouwelijke vrienden aan om met ze mee naar huis te lopen of fietsen.
Tekst door Laurens Kleijntjens (Beleidsadviseur, Projectleider Mannenemancipatie en Trainer bij Feniks)